Wirtualna rewolucja – jak VR transformuje uniwersytety?

Technologia wirtualnej rzeczywistości (VR) z coraz większą śmiałością przenika do świata akademickiego, zdobywając przychylność zarówno studentów, jak i wykładowców w Polsce oraz poza jej granicami. Uczelnie wykorzystują jej możliwości do projektowania rozbudowanych symulacji, przeprowadzania eksperymentów i lepszego dopasowania programu zajęć do oczekiwań młodych ludzi. Interaktywność oraz realistyczny charakter tej technologii sprawiają, że tradycyjne wykłady zyskują nową formę – bardziej angażującą i praktyczną. Dzięki VR uczestnicy zajęć mogą ćwiczyć umiejętności w środowisku zbliżonym do rzeczywistości, co skutkuje lepszym przyswajaniem materiału.

Uczenie się przez doświadczenie

Technologia VR otwiera studentom drzwi do doświadczeń, które dotąd pozostawały poza zasięgiem tradycyjnych metod nauczania akademickiego. Dzięki realistycznie odwzorowanemu środowisku wirtualnemu możliwe staje się swobodne testowanie różnych rozwiązań w sytuacjach przypominających prawdziwe warunki pracy. Starannie opracowane programy edukacyjne dają możliwość dostosowania zawartości do indywidualnych potrzeb – przydaje się to choćby przy nauce precyzyjnych ruchów niezbędnych podczas operacji chirurgicznych albo przy tworzeniu złożonych modeli projektowych w inżynierii.

Tego rodzaju nauka różni się od utartych schematów znanych z wykładów. VR skupia uwagę swoją intensywnością, uruchamia zmysły i pobudza wyobraźnię. Ciało reaguje, emocje pracują, a dzięki temu proces uczenia się staje się znacznie głębszy. Przyswojone w ten sposób umiejętności można później bez trudu wykorzystać w pracy zawodowej wymagającej sprawności i praktyki.

Wirtualna rzeczywistość jako narzędzie innowacyjnej edukacji akademickiej

Inżynieria i architektura

Wirtualna rzeczywistość wnosi świeże spojrzenie do nauki i praktyki w dziedzinie inżynierii oraz architektury. Dzięki niej studenci mają szansę rozwijać się przy użyciu technologii, które jeszcze niedawno wydawały się domeną przyszłości. W cyfrowych przestrzeniach sprawdzają skuteczność rozwiązań konstrukcyjnych przy wznoszeniu mostów i projektowaniu maszyn, analizują zapotrzebowanie energetyczne obiektów oraz tworzą wizualizacje przestrzenne ułatwiające rozmowy z inwestorami. Taki tryb pracy pozwala uczyć się przez doświadczenie – bez potrzeby ponoszenia kosztów ani ryzyka związanego z próbami prowadzonymi w rzeczywistości. Studenci towarzyszą swoim projektom od koncepcji po zaawansowane etapy realizacji.

• IrisVR – to narzędzie pozwala przenosić modele tworzone w środowiskach CAD, na przykład AutoCADzie czy Revicie, do świata trójwymiarowej immersji. Użytkownicy mogą przechodzić przez kolejne warstwy projektu, sprawdzać jego walory estetyczne i funkcjonalne, a także nanosić poprawki w czasie rzeczywistym, gdy tylko coś wzbudzi ich wątpliwości.
• Weryfikacja konstrukcji – dzięki technice VR możliwe staje się odwzorowanie sytuacji kryzysowych, jak przeciążenia mechaniczne albo ruchy sejsmiczne. Można także prześledzić cyrkulację powietrza w układach wentylacyjnych, co poszerza spojrzenie na projekt pod kątem użytkownika końcowego.
• Przestrzenna aranżacja w 3D – aplikacja Arkio otwiera przed studentami pole do eksperymentowania z formą i układem budynków. W środowisku wirtualnym testują warianty funkcjonalne bez ograniczeń budżetowych i bez konieczności trzymania się sztywnych, podręcznikowych wzorców.

Projektowanie wnętrz w świecie VR

Wirtualna rzeczywistość otwiera przed projektantami i ich klientami nowe możliwości tworzenia wnętrz w środowisku cyfrowym – od łazienek po domowe biura. Pozwala sprawdzać różne koncepcje aranżacyjne jeszcze przed przystąpieniem do prac w realnym otoczeniu. Aplikacja VR Sketch umożliwia samodzielne komponowanie przestrzeni, w tym swobodne przestawianie szafek łazienkowych, korygowanie ustawienia drzwi, eksperymentowanie z barwami i wykończeniami, a nawet planowanie takich szczegółów jak panele winylowe. Gdy projekt okazuje się niespójny wizualnie, wystarczy kilka sekund, aby wprowadzić korektę i uzyskać spójny efekt. Więcej informacji na temat projektowania specyficznych przestrzeni znajdziesz pod tym linkiem.

Enscape i Twinmotion należą do grona narzędzi chętnie wykorzystywanych podczas prezentacji projektów osobom niezwiązanym zawodowo z architekturą. Dzięki nim można bez trudu przemieszczać się po cyfrowo odwzorowanej przestrzeni, zyskując wrażenie obecności wewnątrz zaprojektowanego wnętrza. Taka forma kontaktu z projektem pomaga zrozumieć jego założenia i ułatwia komunikację między twórcą koncepcji a klientem. Oba programy pozwalają również obserwować, jak zmienia się nasłonecznienie o różnych porach doby oraz w zależności od sezonu. To szczególnie pomocne podczas tworzenia atmosfery miejsca i dopracowywania efektów świetlnych. W wielu biurach VR łączy się z technologią BIM, która daje dostęp do precyzyjnych informacji o instalacjach, rozkładzie przestrzeni i użytych materiałach.

Poznawanie języków obcych

Dzięki technologii VR, studenci zyskują innowacyjny sposób na naukę języków – zamiast biernego przyswajania treści, doświadczają realistycznych, interaktywnych sytuacji, które stawiają ich w centrum językowego świata.

• Aplikacja Mondly VR zaprasza użytkowników do ćwiczeń osadzonych w codzienności – zamówienie posiłku w lokalu, rozmowa w recepcji hotelu czy zakupy w sklepie stają się naturalnym polem do ćwiczenia języka. Postacie w wirtualnej rzeczywistości prowadzą dialogi, które wzbogacają słownictwo i pozwalają lepiej rozumieć konteksty kulturowe.
• FluentWorlds proponuje podejście bardziej przypominające grę – użytkownicy poruszają się po cyfrowych sceneriach i uczestniczą w zadaniach, które uczą swobodnej komunikacji. Możliwość sprawdzania się w realistycznych rozmowach zwiększa pewność siebie i oswaja z językiem w działaniu.
• Engage VR stawia na interakcję podczas wspólnych lekcji prowadzonych zdalnie. Studenci ćwiczą wypowiedzi w parach lub mniejszych grupach, prowadzonych przez nauczyciela, pokonując opory przed mówieniem.

Wirtualne narzędzia językowe sprawdzają się także w bardziej wymagających kontekstach – jak rozmowa z lekarzem w innym kraju. Studenci wykorzystują VR również do nauki słownictwa specjalistycznego, przydatnego w pracy związanej z medycyną, prawem lub administracją. Połączenie języka z praktyką zawodową trafia w potrzeby tych, którzy uczą się z myślą o przyszłości.

Humanistyka w świecie wirtualnym

Studenci kierunków humanistycznych dzięki technologii VR odkrywają nowe sposoby pogłębiania wiedzy o dawnych cywilizacjach, zjawiskach artystycznych oraz przemianach społecznych i kulturowych.

• Platforma Google Arts & Culture VR pozwala przenieść się do wnętrz muzeów i galerii rozsianych po całym świecie. Bez wychodzenia z akademika można znaleźć się twarzą w twarz z dziełami Vermeera, Goyi czy Hokusai, podziwiając je z bliska, jakby zawieszono czas i przestrzeń.
• TimeLooper oferuje podróże do epok, które znamy dotąd głównie z podręczników. Studenci mogą obserwować codzienne życie w średniowiecznym mieście, przechadzać się po ulicach Rzymu z czasów Cezara albo przysłuchiwać się rozmowom rewolucjonistów w Paryżu.
• W aplikacjach edukacyjnych użytkownicy przenoszą się w centrum najważniejszych wydarzeń XX wieku – mogą towarzyszyć alianckim wojskom lądującym w Normandii lub znaleźć się wśród tłumu na marszu obywatelskim prowadzonym przez Martina Luthera Kinga.

Niektóre programy umożliwiają również odwiedzanie światów literackich inspirowanych dziełami klasyków. Inne pozwalają studentom tworzyć własne rzeźby czy obrazy w przestrzeni VR, co rozwija nie tylko wyczucie formy i koloru, lecz także zdolność twórczego myślenia.

Medycyna

Technologia rzeczywistości wirtualnej coraz śmielej wkracza w przestrzeń edukacji medycznej, oferując studentom szansę na rozwijanie umiejętności manualnych bez konieczności kontaktu z pacjentem.

• Aplikacja Touch Surgery zanurza użytkownika w precyzyjnie odwzorowanym otoczeniu sali operacyjnej. Osoba korzystająca z tego rozwiązania samodzielnie podejmuje działania typowe dla chirurga – przeprowadza operacje laparoskopowe, a także wykonuje zabiegi z zakresu kardiochirurgii. System aktywnie analizuje przebieg ćwiczeń, sygnalizując miejsca, w których potrzebna jest większa dokładność.
• Interaktywne scenariusze sytuacji nagłych pozwalają na przećwiczenie procedur podczas zatrzymania krążenia, komplikacji porodowych czy urazów powstałych w wyniku wypadków. Dzięki nim studenci uczą się reagowania z opanowaniem oraz szybkiego podejmowania decyzji pod presją czasu.
• Trójwymiarowa wizualizacja anatomii, dostępna w programie AnatomyX, otwiera możliwość poznawania ludzkiego ciała z precyzją niedostępną w tradycyjnych modelach. Użytkownik ma możliwość przesuwania organów, oglądania układów mięśniowych z różnych perspektyw czy śledzenia przebiegu naczyń krwionośnych, co znacznie ułatwia zrozumienie ich współdziałania.

Astronomia i nauki przyrodnicze

Dzięki technologii VR studenci mogą eksplorować środowiska, które wcześniej były poza ich zasięgiem – czy to ze względu na ograniczenia techniczne, czy wymogi bezpieczeństwa.

• Universe Sandbox przenosi uczestników zajęć w sam środek kosmicznego spektaklu. W trakcie wirtualnej podróży śledzą trajektorie planet, przyglądają się strukturze galaktyk i obserwują kosmiczne kataklizmy, kolizje asteroid czy powstawanie czarnych dziur.
• Tilt Brush, choć stworzony z myślą o artystach, sprawdza się również w naukach ścisłych. Pozwala konstruować trójwymiarowe reprezentacje zjawisk trudnych do uchwycenia tradycyjnymi metodami – jak zachowanie cząsteczek czy przestrzenna organizacja atomu.
• The Body VR prowadzi przez wewnętrzne mechanizmy ludzkiego organizmu. Uczestnicy sesji przyglądają się pracy serca, przemieszczają się między komórkami i śledzą impulsy nerwowe przesyłane przez neurony.

Dzięki wirtualnym narzędziom, studenci mogą również przyjrzeć się wpływowi globalnego ocieplenia na środowisko. Odtwarzają topniejące lodowce, analizują przesuszone ekosystemy i poznają scenariusze przyszłości dla Ziemi. Oprócz tego zaglądają w morskie głębiny i prowadzą samodzielne eksperymenty chemiczne oraz fizyczne w warunkach, które eliminują ryzyko błędów i kontuzji.

Popularne rozwiązania VR w nowoczesnym nauczaniu

Współczesne rozwiązania VR stają się integralną częścią uczelni, oferując narzędzia, które skutecznie wzbogacają proces nauczania. Przykładem może być system ClassVR – elastyczny i intuicyjny, umożliwiający prowadzącym dobór treści w zależności od tematu zajęć. Studenci zyskują dzięki temu możliwość udziału w niecodziennych doświadczeniach. Jednego dnia przemierzają ruiny antycznych cywilizacji, innym razem zaglądają do wnętrza turbin napędzanych siłą wiatru.

Z kolei Google Expeditions zabiera uczestników zajęć w cyfrową podróż po najdalszych zakątkach planety. W jednym momencie można stanąć na krawędzi wulkanicznego krateru, a za chwilę zanurzyć się w amazońskim lesie deszczowym albo opadać w głąb oceanu w poszukiwaniu ukrytych form życia. Z kolei platforma zSpace, wspierająca nauki przyrodnicze, stawia na bezpośrednie działanie. Użytkownicy nie tylko zgłębiają zjawiska z zakresu biologii, chemii i fizyki – mogą również samodzielnie prowadzić eksperymenty i analizować strukturę DNA w przestrzeni realistycznego laboratorium 3D.

Edukacja przyszłości z VR

Program VR First wspiera szkoły wyższe, które decydują się tworzyć specjalistyczne przestrzenie do pracy z technologiami immersyjnymi. Dzięki temu zarówno studenci, jak i ich prowadzący mogą uczyć się i eksperymentować z narzędziami najnowszej generacji, jednocześnie czerpiąc z dorobku klasycznych metod akademickich. Takie połączenie otwiera przestrzeń dla wspólnych działań przedstawicieli różnych kierunków studiów, umożliwiając realizację śmiałych i niekonwencjonalnych koncepcji.

W polskich szkołach to  Laboratoria Przyszłości przekształcają codzienność uczniów – nowoczesny sprzęt trafia na lekcje, zmieniając podejście do nauki. Dzięki przekazanym środkom edukacja zyskuje nowy wymiar – zestawy VR trafiają do sal lekcyjnych, angażując zmysły uczniów, rozwijając ich twórcze myślenie i tworząc pomost między światem cyfrowym a znanymi dotąd metodami nauczania.

Co utrudnia wprowadzenie VR w szkolnictwie?

Rozszerzenie wykorzystania wirtualnej rzeczywistości na uczelniach wyższych wiąże się z licznymi przeszkodami – zarówno finansowymi, jak i technologicznymi. Zakup zaawansowanego sprzętu VR oraz przekształcenie infrastruktury uczelnianej oznaczają poważne wydatki, których wiele szkół wyższych nie jest w stanie udźwignąć. Równie poważnym problemem okazują się aspekty techniczne: część studentów doświadcza zawrotów głowy i nudności podczas korzystania z gogli, a niedopasowane systemy operacyjne uniemożliwiają płynną integrację narzędzi z różnymi środowiskami dydaktycznymi.

Wyzwania dotyczą również kadry akademickiej. Niektórzy wykładowcy nie czują się pewnie w pracy z nowoczesnymi technologiami i wymagają szkoleń, które pozwoliłyby im prowadzić zajęcia z wykorzystaniem VR w sposób naturalny i angażujący. Braki w przygotowaniu mogą skutkować ograniczeniem jakości prowadzonych zajęć i wyhamowaniem projektów, które mogłyby łączyć różne dziedziny wiedzy w twórczy sposób.

Podsumowanie

Zainteresowanie środowisk akademickich technologią VR wyraźnie nabiera tempa. Coraz więcej uczelni sięga po rozwiązania immersyjne, widząc w nich szansę na poszerzenie metod dydaktycznych. Studenci zyskują okazję do aktywnego udziału w symulacjach, testują rozwiązania w kontrolowanych warunkach i sięgają po zagadnienia do tej pory trudno dostępne w standardowych formach zajęć. Choć proces wprowadzania takich technologii potrafi być wymagający, kierunek, w którym zmierza edukacja, jasno wskazuje na rosnącą rolę wirtualnych narzędzi w codziennej nauce.

Źródła:

• https://komfort.pl/
• https://www.gov.pl/web/laboratoria
• https://www.sciencedirect.com
• https://pl.wikipedia.org/

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu WhitePress.pl
Autor: Joanna Ważny